Diz Ağrısı Nedir?
Diz ağrısı, ortopedi kliniklerinde en sık karşılaşılan şikayetlerden biridir. Bu ağrının nedeni, basit bir zorlanmadan ileri derecede eklem kireçlenmesine (artroz) kadar çok farklı nedenlere dayanabilir. Her bireyin ağrı seviyesi, şikayet süresi ve altta yatan nedeni farklı olduğu için, tedavi de kişiye özel olarak planlanmalıdır.
Diz Kireçlenmesi (Artroz) ve İleri Evre Sorunlar
Diz ekleminde zamanla oluşan aşınma ve kıkırdak kaybı, kireçlenme olarak adlandırılır. Bu durum ilerledikçe; ağrı, hareket kısıtlılığı, merdiven inip çıkmada zorluk ve günlük yaşam aktivitelerinde belirgin azalma gibi şikayetler ortaya çıkar. İlaç, fizik tedavi ve enjeksiyon gibi yöntemlerden fayda görmeyen hastalarda, cerrahi tedavi gündeme gelir.
Diz Protezi Ameliyatı Nedir?
Diz protezi ameliyatı, diz eklemindeki hasarlı yüzeylerin temizlenip, yerine metal ve plastik alaşımlı özel parçaların yerleştirilmesi işlemidir. Bu sayede eklem yeniden yapılandırılır ve ağrısız, işlevsel bir diz elde edilir.
- Femur (uyluk kemiği) alt ucuna yerleştirilen yüzey, kobalt-krom alaşımından yapılır.
- Tibia (baldır kemiği) üst kısmına ise titanyum alaşımı bir yüzey yerleştirilir.
- Bu iki yüzey arasında, kayganlığı sağlayan polietilen (plastik) bir ara yüzey bulunur.
- Gerekli durumlarda, diz kapağı (patella) yüzeyine de plastik kaplama uygulanır.
Tedavi Kişiye Özel Planlanır
Protezin tipi ve boyutu, hastanın diz yapısına, kireçlenmenin derecesine ve bacakta mevcut olan eğriliğe göre belirlenir. Bu değerlendirmeler hem ameliyat öncesi yapılan tetkiklerle hem de ameliyat sırasında elde edilen bulgularla şekillenir.
Modern Yaklaşımlarla Güvenli ve Etkili Bir Yöntem
Son 20 yılda geliştirilen modern cerrahi teknikler ve teknolojik ilerlemeler sayesinde, diz protezi ameliyatları çok daha başarılı ve güvenli hale gelmiştir. Uygun hasta seçimi ve deneyimli bir ekip ile yapılan diz protezi uygulamaları, ağrıyı büyük ölçüde azaltır, hareket kabiliyetini artırır ve hastanın yaşam kalitesini belirgin şekilde iyileştirir.
Diz protezi ameliyatı hangi durumlarda yapılır?
Diz protezi ameliyatı, diz ekleminde kıkırdak kaybı, şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olan durumlarda uygulanır. En yaygın nedenler; ileri osteoartrit (kireçlenme), romatoid artrit ve travma sonrası deformitelerdir. Eğer ilaç, fizik tedavi ve enjeksiyonlar işe yaramıyorsa cerrahi gündeme gelir.
Diz protezi ameliyatı için ideal yaş nedir?
Eskiden 65 yaş üstü hastalara önerilirdi ancak günümüzde 45–50 yaşındaki hastalara da uygulanabiliyor. Modern protezlerin 20-25 yıla kadar dayanabilmesi sayesinde yaş sınırı genişlemiştir. Önemli olan yaş değil; ağrının şiddeti ve fonksiyon kaybıdır.
Diz protezi ameliyatı ne kadar sürer?
Tek diz için ortalama süre 1-2 saat arasındadır. Çift diz ameliyatlarında süre uzayabilir. Süre, hastanın anatomik yapısı ve cerrahın tecrübesine bağlıdır.
Ameliyat sonrası ne zaman yürüyebilirim?
Hastalar genellikle ameliyatın ertesi günü fizyoterapist eşliğinde yürütülür. Bazı durumlarda aynı gün mobilizasyon da mümkündür.
İyileşme süreci ne kadar sürer?
İlk 6 hafta kritik olup hastalar genellikle 6–8 hafta içinde gündelik hayata döner. Tam iyileşme ise 6 aya kadar uzayabilir.
Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmeli?
Yara bakımı, enfeksiyon önlemleri, fizik tedaviye sadakat ve kan sulandırıcıların düzenli kullanımı önemlidir. Sigara ve alkol iyileşmeyi geciktirebilir.
Diz protezi kaç yıl dayanır?
Modern protezlerin ömrü genellikle 15–25 yıldır. Protezin dayanıklılığı, hastanın kilosu, aktivite düzeyi ve ameliyat sonrası bakım kalitesine bağlıdır.
Diz protezi ameliyatının riskleri nelerdir?
Her cerrahi işlemde olduğu gibi diz protezinde de bazı riskler mevcuttur. Bunlar arasında enfeksiyon, kan pıhtısı oluşumu, sinir veya damar yaralanması, protez gevşemesi ve alerjik reaksiyonlar sayılabilir. Uygun cerrahi teknik ve hijyenle bu riskler minimize edilir.
Tek diz mi çift diz mi yapılmalı?
Eğer her iki dizde de ciddi sorun varsa ve hasta genel sağlık açısından uygunsa çift diz protezi aynı seansta yapılabilir. Ancak yaşlı veya kronik rahatsızlığı olan hastalarda aşamalı cerrahi tercih edilir.
Robotik diz protezi nedir? Avantajları nelerdir?
Robotik cerrahi, diz protezinin milimetrik hassasiyetle yerleştirilmesini sağlar. Daha az doku hasarı, hızlı iyileşme ve daha uzun ömürlü sonuçlar robot destekli cerrahinin avantajları arasındadır.
Fizik tedaviye ne zaman başlanır?
Ameliyattan sonraki ilk 24–48 saat içinde pasif egzersizlere, birinci haftadan itibaren de aktif fizik tedaviye başlanır. Süreç, hastanın durumuna göre planlanır.
Ameliyattan sonra çömelmek ya da merdiven çıkmak mümkün mü?
Merdiven çıkmak genellikle mümkünken çömelme daha zor olabilir ve her hastada önerilmez. Hastanın kondisyonu ve protezin tipi bu hareketleri etkiler.
Ameliyat sonrası ağrılar ne kadar sürer?
İlk birkaç gün şiddetli ağrılar görülebilir, bu ağrılar ilaçlarla kontrol altına alınır. Genellikle 2–3 hafta içinde ağrı azalır; ancak uzun süren ağrılar cerrahi değerlendirme gerektirir.
Ameliyat sonrası işe dönüş süresi nedir?
Masa başı işlerde çalışanlar 4–6 hafta içinde işe dönebilir. Fiziksel aktivite gerektiren mesleklerde bu süre 2–3 ayı bulabilir.
Diz protezi sonrası spor yapılabilir mi?
Yüzme, hafif yürüyüş, yoga gibi düşük etkili sporlar uygundur. Koşu, basketbol gibi zıplama içeren aktiviteler önerilmez.
Ameliyat öncesi hangi hazırlıklar yapılmalı?
Kan testleri, anestezi değerlendirmesi, fiziksel uygunluk kontrolleri yapılır. Ev ortamı da güvenli hale getirilmelidir (kaygan halılar kaldırılmalı, yürüteç hazır edilmelidir).
Diz protezi ameliyatı sonrası enfeksiyon riski nasıl önlenir?
Antibiyotikler düzenli kullanılmalı, pansumanlar hijyenik yapılmalı ve yara yeri temiz tutulmalıdır. Ateş, kızarıklık veya akıntı fark edilirse doktora başvurulmalıdır.
Protez gevşemesi ya da yerinden oynaması mümkün mü?
Zamanla aşırı kullanım, fazla kilo veya travma gibi nedenlerle protez gevşeyebilir. Bu durumda revizyon ameliyatı gerekebilir.
Protez reddi ya da alerjik reaksiyon olur mu?
Nadir de olsa, bazı kişilerde metal alaşımlarına (örneğin nikel) karşı alerjik reaksiyon gelişebilir. Bu durumda farklı materyallerden yapılan protezler tercih edilebilir.
Anestezi türü ne olur?
Çoğunlukla spinal veya epidural anestezi tercih edilir çünkü genel anesteziye göre daha az komplikasyon riski taşır ve hastanın ameliyat sonrası konforu artar.