Omuz avasküler nekrozu, kemik kanlanma bozuklukları arasında kalça avasküler nekrozundan sonra en sık görülen ikinci hastalıktır. Aşağıda hastalıkla ilgili tüm detayları ve sıkça sorulan soruları bulabilirsiniz.
Omuz Avasküler Nekrozu Nedir?
Omuz avasküler nekrozu, kemik kanlanma bozuklukları arasında kalça avasküler nekrozundan sonra en sık görülen ikinci hastalıktır. Omuz eklemi, glenoid yuva ve humerus başı ile oluşur. Bu hastalık, humerus başını besleyen damarların dolaşımının bozulması sonucu ortaya çıkar ve zamanla hem kemiği hem de üzerini örten kıkırdak dokusunu etkiler.
Normalde kemiklerimiz organik ve inorganik maddelerden oluşur ve bu maddeler düzenli bir döngüyle yenilenir. Kanlanmanın bozulması durumunda bu denge bozulur ve kademeli olarak kemik dokusunda çürüme, kıkırdak zayıflaması ve eklem bozuklukları gelişir.Omuz başındaki kemiğin (humerus başı) canlı kalması için küçük damarlar aracılığıyla sürekli kan alması gerekir. Eğer bu damarlar tıkanır veya kan akışı bozulursa, kemik yeterince beslenemez. Bu durumda kemik hücreleri zamanla ölür; buna avasküler nekroz denir.
Mikroskopik düzeyde bu süreç şöyle işler:
- Damarların içindeki kan akışı bozulur → oksijen ve besin taşınamaz.
- Kemik hücreleri (osteositler) açlık ve oksijensizlikten ölür.
- Ölüm bölgesinde boşluklar ve zayıflamış kemik dokusu oluşur.
- Sonraki aşamada bu zayıf yapı çöker ve omuzda ağrı, hareket kısıtlılığı ortaya çıkar.
Omuz avasküler nekrozu şu hastalarda görülebilir; steroid kullanımı (uzun süreli kortizon tedavisi), alkolizm (damarları ve kemik sağlığını bozabilir), vurgun hastalığı (dalgıçlarda görülen dekompresyon hastalığı), travmalar veya bazı pıhtılaşma hastalıkları, Romatizmal ve Genetik Metabolik sendromlar.
Hastalık karşı omuzu da etkileyebilir. Özellikle steroid kullanımına bağlı omuz avasküler nekrozu tanısı alan hastaların önemli bir kısmında kalça ekleminde de avasküler nekroz geliştiği görülmektedir.
Hastalığın Evreleri ve Belirtileri
Omuz avasküler nekrozu beş evreli bir hastalıktır ve her evrede farklı tedavi yaklaşımları uygulanır:
1. Evre
- Belirti: Hafif ağrı, sınırlı fonksiyon.
- Tanı: Röntgende bulgu görülmez, ancak MR’da beslenme bozukluğu ve ödem izlenebilir.
- Tedavi: Aktivite kısıtlaması, ilaç tedavisi, fizyoterapi. Geniş çürüme alanlarında kor dekompresyon ameliyatı ile yeni kemik oluşumu desteklenebilir.
2. Evre
- Belirti: Röntgende kemikte sertleşme (skleroz). MR’da çürüme hattı ve çevresinde belirgin kemik iliği ödemi görülür.
Tedavi: Kor dekompresyon ameliyatı ile birlikte kemik içine kök hücre veya rejeneratif tedaviler uygulanabilir.
3. Evre
- Belirti: Ağrı ve hareket kısıtlılığı artar. Çökme kırıkları ve yalancı kistler görülebilir.
- Tedavi: Omuz başını korumak çoğu zaman mümkün değildir; bu evrede parsiyel omuz protezi (hemiartroplasti)en uygun çözümdür.
4. Evre
Belirti: Omuz başının küreselliği kaybolur, ağrı günlük yaşamı ciddi şekilde kısıtlar.- Tedavi: Omuz yuvasındaki aşınma düzeyine, hastanın yaşına ve beklentilerine göre parsiyel protez ya da total anatomik omuz protezi uygulanabilir.
5. Evre
- Belirti: Hem omuz başı hem de omuz yuvasında ileri düzey aşınma ve kireçlenme.
- Tedavi: Tendonların sağlamlığı ve hastanın beklentileri dikkate alınarak total anatomik omuz protezi ya da ters omuz protezi planlanır.
Tedavi Süreci ve Yaşam Kalitesi
Omuz avasküler nekrozu erken dönemde fark edilirse, eklem koruyucu tedaviler ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir. İleri evrelerde ise protez cerrahisi ile ağrı azaltılabilir ve omuz fonksiyonları geri kazandırılabilir.
Erken tanı ve doğru tedavi, hastaların günlük yaşam kalitesini büyük ölçüde artırır.
Omuz Avasküler Nekrozu (Humerus Başı AVN) – Sık Sorulan Sorular
Omuz avasküler nekrozu hakkında en sık merak edilen soruları ve detaylı cevaplarını aşağıda bulabilirsiniz.
1. Omuz Avasküler Nekroz (Humerus Başı AVN) Nedir, Nasıl Oluşur?
Omuz avasküler nekrozu, omuz eklemindeki humerus başına kan akışının azalması veya tamamen kesilmesi sonucu kemik dokusunun ölmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Kanlanma bozulduğu için kemik zamanla zayıflar, çöker ve eklem hareketi bozulur.
2. Omuz AVN’nin Başlıca Nedenleri Nelerdir?
- Travma: Omuz kırıkları veya çıkıkları sonrası damar hasarı
- Steroid kullanımı (yüksek doz ve uzun süre)
- Alkol kullanımı
- Kan hastalıkları: Orak hücre anemisi gibi
- Romatizmal hastalıklar: Lupus vb.
- Nedeni bilinmeyen (idiyopatik) durumlar
3. Omuz AVN’nin İlk Belirtileri Nelerdir?
En sık görülen belirti omuzda ağrıdır. Başlangıçta hareketle artan, ilerleyen evrede istirahatte ve geceleri de devam eden bir ağrıya dönüşür. Omuzda hareket kısıtlılığı, güç kaybı ve günlük aktivitelerde zorlanma görülebilir.
4. Omuzdaki AVN’nin Tanısı Nasıl Konur?
- Röntgen (X-ray): İleri evrelerde değişiklikleri gösterir.
- MRI: Erken evre teşhis için en duyarlı yöntemdir.
- BT (Tomografi): Kemik çökmesi derecesini değerlendirmede kullanılır.
5. Erken Evre Omuz Nekrozu Kendiliğinden İyileşir mi?
Ne yazık ki AVN kendiliğinden tamamen iyileşmez. Ancak erken evrede ilerlemeyi yavaşlatmak için koruyucu tedaviler uygulanabilir. Erken teşhis bu nedenle çok önemlidir.
6. Omuz AVN’si Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Zamanla kemikte çökme, eklemde bozulma ve ileri derecede omuz hareket kısıtlılığı gelişebilir. Son evrede hastalar çoğunlukla omuz protezi (artroplasti) ameliyatına ihtiyaç duyar.
7. Omuz AVN’sinin Ameliyatsız Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
- Ağrı kesici ve antiinflamatuvar ilaçlar
- Fizik tedavi uygulamaları
- Aktivite düzenlenmesi, omuza aşırı yük bindirmemek
- PRP veya kök hücre uygulamaları (araştırma aşamasında)
8. Omuz AVN’sinde Cerrahi Tedaviler Hangileridir?
Kor dekompresyon: Basıncı azaltmak için kemikte kanal açılması ameliyatıdır. Erken evrelerde (Evre 1-2) başarı oranı yüksektir. Literatürdeki çalışmalar Evre 3 için umut verici değildir.
Kemik grefti: Sağlıklı kemik dokusunun eklenmesi ameliyatıdır. Erken evrelerde uygulanabilir, ancak nekroz alanı genişse başarı oranı azalır.
Omuz protezi (artroplasti): İleri evrelerde eklemin tamamen (Evre 5) ya da kısmi olarak (Evre 3-4) değiştirilmesi ameliyatıdır. Anatomik protez başarısını etkileyen iki önemli faktör vardır: protezin doğru teknikle yerleştirilmesi ve çevre tendonların sağlam olması.
9. Omuz Protezi Gerektiren Omuz Nekrozu Vakalarında Sonuçlar Nasıldır?
Başarılı yapılan protez ameliyatı sonrası hastaların çoğunda ağrı belirgin şekilde azalır ve omuz hareketleri iyileşir. Ancak protezlerin ömrü sınırlıdır, bu nedenle doğru hasta seçimi önemlidir.
10. Omuz AVN’si Riskini Azaltmak İçin Nelere Dikkat Edilmeli?
- Steroid ilaçları doktor kontrolü dışında kullanmamak
- Alkol tüketimini sınırlamak
- Kronik hastalıkların düzenli takibini yapmak
- Omuz travmalarından korunmak
- Erken belirtilerde ortopedi uzmanına başvurmak